De met een Oscar bekroonde componist Howard Shore heeft onlangs Nederland bezocht tijdens het International Film Festival Rotterdam (IFFR) in samenwerking met BUMA in Motion, waar ik de eer had om hem te mogen interviewen. De belangrijkste reden voor zijn bezoek was de vertoning van de cultfilm Crash uit 1996 waarvoor hij de muziek voor schreef. Tijdens zijn verblijf was er voor een selecte groep componisten ook een mogelijkheid om hem te ontmoeten tijdens een privé-masterclass en een publiek toegankelijke masterclass in een veel grotere zaal. Ik kon de privé masterclass niet bijwonen aangezien deze zo kleinschalig was, maar ik heb wel de twee andere evenementen bezocht, waarvan je hier over mijn ervaringen kan lezen.
Crash met Live Score door het Rotterdam Philharmonisch
Als je het over de muziek van Howard Shore hebt, dan denken veel mensen, waaronder ik, aan zijn prachtige muziek voor Lord of the Rings, maar hij heeft zoveel meer dan voor die film geschreven. Zo heeft hij bijvoorbeeld een langdurende samenwerking met regisseur David Cronenberg, voor wiens films hij de muziek schrijft. Zoals in mijn interview al ter sprake kwam, kwamen IFFR-directeur Bero Beyer en de Britse producent Jeremy Thomas tijdens het Filmfestival van Venetië op het idee om een live-vertoning van Crash te doen, waarbij de muziek door het Rotterdams Philharmonisch Orkest zou worden uitgevoerd. Tijdens het interview legde hij ook de gedachtegang van drie harpen, zes elektrische gitaren en allerlei soorten metal slagwerk voor de muziek uitvoerig uit. Toen ik het podium zag, kon ik inderdaad het metalen slagwerk, de zes stoelen voor de zes gitaristen en de drie harpen zien, waardoor ik erg geïntrigeerd raakte over wat ik van de muziek kon verwachten.
De avond begon met Bero Beyer die een video van Cronenberg introduceerde, waarin de regisseur het publiek liet weten dat ze wat zouden gaan meemaken. Daarna kwam Howard Shore onder groot applaus van het publiek op. Na een kort gesprek met Beyer verlieten ze beide het podium. Beyer ging naar achteren, maar Shore liep door het gangpad en nam plaats bij de mengtafels met muziekpapier voor zich. Het is iets dat ik nog niet eerder heb gezien bij een concert, waar de componist als hoofdgast aanwezig is. Meestal zitten ze tussen het publiek te genieten van het concert. Blijkbaar heeft Shore naast het orkestreren en dirigeren van zijn eigen muziek ook graag de controle over de concerten.
Ik had de film niet eerder gezien en toen ik de plot had gelezen, was ik zo onder de indruk van het feit dat de film gaat over het seksueel opgewonden raken van auto-ongelukken. Mijn verwarring verdween niet tijdens het kijken naar de film. Er is veel seksuele inhoud en het verhaal is uiterst vreemd. Ik denk wel dat de muziek heel goed past bij de beelden. De zes gitaren hadden allemaal hun eigen noten, maar samen lieten ze het klinken alsof ze allemaal één instrument waren. Ze werden ondersteund door de drie harpen, de slagwerkers en drie houtblazers, perfect gedirigeerd door Mike Schäperclaus.
Toen de film meer dan een uur bezig was, was het tijd voor de strijkerssectie van het Rotterdams Philharmonisch om achterin plaats te nemen. Ze hoefden niet veel te spelen, maar op twee belangrijke momenten in de film kon je de emotionele kant van Shore in hun spel horen, wat in groot contrast stond met de andere muziek.
De film bekijken was een hele belevenis, en dat geldt ook voor de muziek. Ik kan niet zeggen dat ik enorm genoten heb van de muziek en de beelden. Ik geef de voorkeur aan meer thema’s en melodisch filmmuziek, maar ik was toch de hele tijd wel geïntrigeerd. Ik had de indruk dat ik een uniek concert meemaakte en de opvoering was erg goed gedaan. Er is veel discipline nodig om alle noten perfect te timen voor dit soort muziek. Het concert liet ook diversiteit zien in de filmmuziek. Niet alleen is er een vertoning van een film met een niet bekende soundtrack gedaan, maar de muziek zelf is ook niet zo makkelijk om naar te luisteren. Als ik eerlijk ben, was het een gewaagde zet, die zich prachtig heeft uitbetaald. Ik had de indruk dat veel mensen in het publiek voor de film kwamen, met het live optreden als extraatje, maar ik hoop dat dit concert iets in hen heeft aangewakkerd, om nu meer aandacht te besteden aan de muziek in een film.
Concertinformatie
Waar: De Doelen, Rotterdam
Wanneer: 31 januari 2020
Orkest: Rotterdam Philharmonisch Orkest onder leiding van Mike Schäperclaus
Speciale gast: Howard Shore
Publieke Masterclass
De dag na het concert was er een masterclass met Howard Shore voor degenen die kaarten hiervoor gekocht hadden. Veel fans waren geïnteresseerd en de zaal die zo’n 500 personen aankan, was vrij snel uitverkocht. Na een snelle introductie van Bero Beyer was het tijd voor gastheer Kaleem Aftab om Howard Shore als hoofdgast aan te kondigen.
Tijdens het vragenuurtje beantwoordde Shore de standaard vragen zoals hoe zijn carrière begon en hij noemde een aantal dingen die we tijdens ons interview bespraken, maar daarnaast sprak hij ook over nieuwe interessante dingen, zoals hoe hij aan de slag ging voor Lord of the Rings. Ik wist niet dat Peter Jackson zijn muziek – vooral de strijkerwerken uit Crash – gebruikte als tijdelijke muziek voor Lord of the Rings, waarmee de samenwerking begon. Een van de andere leuke feitjes die tijdens de sessie werden genoemd, was dat Howard Shore ook verantwoordelijk was voor de naam The Blues Brothers, omdat het idee ontstond uit de optredens van Dan Aykroyd’s op Saturday Night Live, waar Howard Shore op dat moment voor werkte.
Het belangrijkste dat ik van de bijeenkomst heb geleerd, was hoe Howard Shore op de muziek komt. Hij laat zich inspireren door het bos waarin hij en zijn vrouw wonen. Het grootste deel van de basis voor zijn muziek komt voort uit dat denken, maar ook uit boeken, als de film erop gebaseerd is, het script of een eenmalig bezoek aan de set, terwijl de film wordt opgenomen. Hij probeert ook graag nieuwe dingen uit voor elke opdracht. Voor Lord of the Rings was het de eerste keer dat hij echt met leidmotieven en thema’s moest werken, want het verhaal is groots en ingewikkeld voor mensen die de boeken niet hebben gelezen en de muziek was er om het verhaal te helpen vertellen.
Er was ook een vraag over het winnen van een Oscar. Volgens Shore heeft hij zo’n 15 soundtracks aangemeld, maar werd hij altijd genegeerd. Uitgenodigd worden was al een traktatie en hij verwachtte niet dat hij er eentje zou winnen voor Fellowship of the Ring. Voor zijn tweede Oscar die hij voor Return of the King won, werkte hij backstage tijdens het evenement, omdat hij “Into the West” produceerde, wat Annie Lennox die avond uitvoerde.
De laatste tien tot vijftien minuten mocht het publiek vragen stellen. Voor sommige aanwezigen kon je de spanning en opwinding in hun stemmen horen om iemand die zij bewonderen een vraag te kunnen stellen. Een van de vragen was hoe Shore zijn muziek aan de regisseurs demonstreert. Omdat Shore voor het componeren niet echt gebruik maakt van technologie, speelt hij voorbeelden op de piano of maakt hij opnames met een paar muzikanten die de muziek spelen.
Een andere persoon vroeg de componist naar muzikale invloeden. Zijn antwoord was verrassend genoeg niet de klassieke componisten die veel componisten als die van hen noemen. Hij liet het publiek weten dat hij van muziek van Takemitsu en Penderecki houdt, maar dat hij ook fan is van live optredens, waaronder jazzimprovisaties. Een van de laatste vragen was over zijn gevoel over tijdelijke muziek in films, waarop hij schertsend antwoordde dat hij de tijdelijke muziek niet kon haten omdat het hem de opdracht van de Lord of the Rings opleverde, maar hij zei ook dat hij dat probleem niet vaak tegenkomt, omdat de regisseurs met wie hij werkt, meestal geen gebruik maken van tijdelijke muziek.
Na de bijeenkomst was Howard Shore zo vriendelijk om achter een tafel plaats te nemen voor degenen die iets wilden laten signeren of een foto met hem wouden hebben. De rij was vrij lang, maar Howard Shore nam de tijd voor elke fan en gaf hen een fantastische ervaring. Ik wil de organisatie bedanken voor het uitnodigen van zo’n geweldige gast voor filmmuziekliefhebbers. Meestal komen vooraanstaande filmmuziekgasten niet naar Nederland, maar het IFFR, in samenwerking met BUMA in Motion, heeft dat kunnen regelen met Howard Shore en ik kijk uit naar wie ze voor de volgende editie zullen uitnodigen.Foto’s
Foto’s
Hier zijn enkele extra foto’s die ik tijdens de twee evenementen heb gemaakt.
