Read the article in English.

Dit is nu al de derde keer in een jaar dat er een verslag over het Noord Nederlands Orkest op deze website wordt gepubliceerd. Het orkest heeft al twee keer een concert over filmmuziek uitgevoerd: één keer in de buitenlucht en één keer in een concertzaal. Het derde concert was iets heel bijzonders. Het werd aangekondigd als een kort concert van ongeveer een uur, met muziek uit spellen van de laatste jaren. Deze aankondiging riep gelijk een aantal vragen bij mij op zoals hoe dit buitengewone evenement tot stand is gekomen. Gelukkig was Merijn de Boer, het brein achter dit concert, op de dag van het concert bereid om een paar vragen te beantwoorden. Daarom kan voorafgaand aan het verslag eerst een interview met hem worden gelezen voor meer inzicht in dit concert, en aan het eind van dit artikel kun je lezen over hun tweede concert tijdens een lokaal festival.

Merijn de Boer over dit concert

Vanavond gaat het concert beginnen, hoe gaat het met de laatste loodjes?

Er moeten nog wat dingen neergezet worden: spelcomputers – onder andere – komen in de foyers te staan. Mensen kunnen twee games die te horen zijn ook gewoon spelen. Ook heb ik net een pakketje ontvangen uit 1998: het is de eerste game waar ooit een soundtrack voor symfonieorkest voor geschreven is. Het is de enige uitzondering in het programma qua datum, want het zijn vrij nieuwe games waar we muziek uit spelen, en dat is Heart of Darkness. Het was geen commercieel succes maar de soundtrack is echt prachtig en heel filmisch. Bruce Broughton componeerde alle muziek, arrangeerde het, en dirigeerde ook het orkest. Dat was dus voor het eerst dat er serieus met een officieel orkest bij een game gespeeld werd. Daarom hebben we die in het programma opgenomen.

Jullie leggen dus voor dit concert de nadruk op de nieuwe spellen zoals Horizon Zero Dawn. Waarom is dat?

We hebben ons op de blockbusters gericht nu, niet omdat het blockbusters zijn maar omdat tegenwoordig muziek een onlosmakelijk onderdeel is van deze games. Voor de meeste games in het programma is de muziek echt met een orkest opgenomen. Wij willen dat benadrukken, we willen aan mensen die games niet zo goed kennen laten zien dat dit een diepgaande kunstvorm is, waarbij beeld, interactie en geluid naadloos samenwerken om de mooist mogelijke interactieve ervaring neer te zetten. Muziek is daar een belangrijk onderdeel van en dat belichten wij met echt de mooiste muziek uit games van de laatste vijf en zes jaar. De kwaliteit is de laatste jaren zoveel toegenomen dat het nu pas eigenlijk mogelijk is. Het is nooit op deze manier gedaan omdat heel veel samenstellers kijken naar wat zij leuk vinden, zoals Super Mario en Tetris. Het probleem daarbij is, dat je van de bliepjes en piepjes strijkerpartijen maakt en dan verander je iets. Wij willen echt de nadruk leggen op wat er al is. Zo serieus gaat de game-industrie met deze kunstvorm om en dat resulteert al in BAFTA’s  en dit jaar voor het eerst een Gouden Kalf voor Horizon Zero Dawn. Daarmee zeggen de kunstcritici ook, dat het geen spelletjes meer zijn maar pure kunstwerken. Het is heel mooi dat we dat kunnen doen.

Hoe is het programma tot stand gekomen, jullie hebben contact gezocht met de componisten en die waren laaiend enthousiast?

Daar ging wel iets aan vooraf. Onze artistiek leider Marcel Mandos liep al jaren rond met het idee om iets te doen met gamemuziek. Hij kreeg een kant-en-klaar programma aangeboden. Hijzelf is niet volledig op de hoogte van wat er speelt in de gamewereld. Ik was dat wel, ik heb toevallig games gemaakt, ik heb een tijd games geregisseerd, ik heb heel lang in de internetindustrie gewerkt en daar met heel veel bedrijven samengewerkt. Toen kreeg ik dus carte blanche en dat ging heel goed, want alle ontwikkelaars en componisten die ik benaderde, vonden het fantastisch dat ik dit ging doen. Zodoende kreeg ik steeds meer bladmuziek en de rechten binnen. Dat was nog een hele klus, het heeft mij een jaar gekost. Het probleem bij zowel deze als de filmindustrie is dat als een filmproject wordt afgesloten dan gaat heel veel in het archief, maar heel veel ook niet. Soms is er niet eens filmmuziek beschikbaar en voor games is dat vaak ook zo. Als een project is afgerond dan is het maar net de vraag of iemand het volledig genoteerd heeft en dat is niet altijd het geval. Wij hebben zelfs nieuwe arrangementen moeten laten maken. Gamemuziek is namelijk vaak verspreid over een hele game in plaats van dat het in één keer gespeeld wordt. Heel veel kleine stukjes, die samen wel een mooi werk vormen, hebben we aan elkaar moeten rijgen zoals de speler dat eigenlijk ook doet. Elke speler hoort, gedurende het spelen van de game, al die stukken in een andere volgorde, afhankelijk hoe je dingen doet. Het enthousiasme bij de componisten was dus hoog: hun muziek te laten spelen door 70 musici was voor hen fantastisch en erkenning van de hoogste plank.

Als hoofdgast hebben jullie Julie Elven, hoe zijn jullie aan haar gekomen?

Ik kreeg de tip van Joris de Man, de componist van Horizon Zero Dawn. Hij is ook gaan herarrangeren voor grote bezetting en hij zei dat we Julie moesten vragen. Julie was toevallig op MOSMA, een filmmuziekfestival in Malaga. Ik ben daar heen gegaan en heb met Julie gesproken en die was heel enthousiast. Toen ik haar vertelde dat “I Was Born For This” uit Journey haar stembereik had, verscheen er een enorme glimlach op haar gezicht en dat vond zij dus ook. Er wordt in dit stuk oud Engelse literatuur gezongen, namelijk uit Beowulf en Ilias van Homerus. Maar er wordt ook gezongen in het Japans en Frans en dat hoor je niet als je naar de soundtrack luistert. Er zit nog heel veel kunst verpakt in die muziek die je niet verwacht.

De tijd en duur zijn speciaal voor dit concert: het begint om 9 uur en is minder lang dan normaal, waarom is dat zo?

We hebben heel veel stukken die we spelen, en omdat het korte stukken zijn, wisselen de variaties elkaar heel erg af en als wij ons op een soms nog wat jong publiek richten dan is het formaat van een standaard avond met een ouverture, een concert en een symfonie misschien wat te lang. We hebben wel een presentator, die leuke weetjes gaat vertellen over de games en de game industrie, en uiteindelijk komt het op maximaal anderhalf uur uit en dat is bewust. Het is net als met films: soms is een film heel goed, maar het had niet drie uur hoeven te zijn. We pakken het iets moderner aan. Het is iets compacter, maar het verandert niks aan de muziek. We hebben alle volledige stukken en dat past allemaal heel mooi in ongeveer een uur en een kwartier. Het blijft een avond waar je tegen je kinderen kan zeggen dat je tot 10 uur gaat en dan weer richting huis, of er wordt nog even gespeeld in de foyer. Dit tijdstip nodigt gewoon uit. We hebben het concert opengesteld voor iedereen. We tonen ook geen beelden, omdat we mensen willen laten voelen, wat een speler zou kunnen voelen, maar ook wat iemand voelt die een verhaal ervaart zoals al eeuwen wordt gedaan in de klassieke muziek. Je hoeft alleen maar te zitten en golven muziek over je heen te laten komen en het is zo bijzonder als je dat lukt. Het feit dat de modernste entertainmentvorm eeuwen aan muziek bevat, is heel bijzonder.

Concertverslag

Hoewel het concert later dan normaal begon, arriveerden mijn vrienden en ik rond de standaard tijd voor wat gezelligheid, onder het genot van een drankje. Dit was een heel interessante ervaring, aangezien je het publiek ondertussen kunt observeren. Het bestond uit een zeer gevarieerde groep mensen. Ik zag ouders met hun kinderen, clubjes bestaande uit tieners, jonge stellen en jongens die eruit zagen als echter gamers met een geeky t-shirt. Voor mij hadden ze allemaal één ding gemeen: ze waren niet het soort publiek dat je normaal zou verwachten tijdens een concert van dit orkest.

Na een introductie door de spreker van de avond, gameontwikkelaar Rami Ismail, begon het concert met de suite van Heart of Darkness. Ik heb al eerder muziek van deze game gehoord, maar kon het me niet echt meer herinneren. Het was een heerlijk stuk en als een bevooroordeelde tubaspeler vond ik de tubasolo fantastisch. Ik vond het wel een beetje jammer dat het spel slechte verkoopcijfers had, aangezien de muziek, die Bruce Broughton hiervoor gecomponeerd heeft, best mooi is. Het eerste deel van Symfonie nr.6, gecomponeerd door Tsjaikovski, werd gebruikt in het spel Destiny. NNO speelt regelmatig klassieke stukken tijdens hun modern georiënteerde concerten. Deze strategie werkt redelijk voor hun filmmuziekconcerten, omdat het publiek daar wat ouder is, maar ik ben er niet zo zeker van of een veel jonger publiek het goed uitgevoerde stuk ook zo heeft gewaardeerd. Ik heb Destiny niet gespeeld, waardoor het voor mij lastig in te beelden is hoe goed deze muziek in het spel en het concert past.

Omdat dit concert zonder koor was, maakte het zien van Skyrim op het programma mij een beetje nerveus: een mannenkoor is een belangrijk onderdeel in dat stuk. NNO was echter nog steeds in staat om mij kippenvel te geven en dat is een hele prestatie. Het krachtige hoornspel deed mij het koor zelfs bijna vergeten. In contrast was het volgende stuk op het programma: ABZU, een spel dat onder water afspeelt, met zijn delicate muziek. Ik vind Austin Wintory een goede componist en de muziek die hij schreef voor die game werd uitgevoerd met finesse. “Find the Pattern” van Everybody’s to Rapture is naar mijn mening Jessica Curry’s beste werk. Het vervangen van de zang door een trompet leek me wel een gemiste kans, maar daarentegen was de vioolsolo gewoon prachtig.

Als je het interview met Merijn de Boer hebt gelezen, weet je al dat de hoofdgast van het concert zangeres Julie Elven was. Ze zong “I Was Born for This” van Journey en ze deed het geweldig. Austin Wintory, die dit stuk componeerde, schreef ook muziek voor Assassin’s Creed Syndicate en het orkest speelde het net zo vreugdevol zoals het ook bedoeld was. Met de muziek van The Witcher 3 ben ik heel bekend. Ik heb het de afgelopen twee jaar heel veel gehoord en de versie die het NNO uitvoerde was prima.

Het laatste deel van het concert bevatte muziek van de componist Joris de Man. Als eerste was het prachtige stuk “And Ever We Fight On” van de game Killzone aan de beurt, wat een heel mooi stuk is. Julie Elven kwam terug op het podium voor de laatste twee stukken van de avond uit Horizon Zero Dawn. Ik had hier heel erg naar uitgekeken, omdat Elven de originele zangeres is. “Victory” was gewoon prachtig, maar nog steeds niets vergeleken met “Aloy’s Theme”. Tijdens de uitvoering van dat werk kwamen er allerlei emoties bovendrijven en vloeiden er tranen over mijn wangen. Toen ik dit stuk live hoorde met alle extra bijgeschreven orkestpartijen van Joris de Man en de prachtige stem van Elven, besloot ik op dat moment dat dit thema mijn favoriete nummer van 2017 is.

Na de staande ovatie, keerde dirigent Etienne Siebens terug op het podium voor nog één toegift. Omdat het niet op het programma stond, moest het publiek het zelf proberen te raden en volgens het gejuich lukten de meesten dat: het was uit het spel Fallout. Een goed einde van een goede avond.

NNO nam een gok met dit concert. Het was een gewaagd idee en het heeft zijn vruchten afgeworpen. Dit was een concert dat veel mensen aantrok, die anders waarschijnlijk niet naar een symfonieorkest zouden gaan. Afgaande op de blije gezichten waarmee ze waren gearriveerd, keken veel mensen naar dit concert uit en omdat ze met een nog grotere glimlach vertrokken, was het zeker een aangename avond voor iedereen. Ik hoop echt dat NNO overweegt om dit concert een vervolg te geven. Bij games draait alles om sequels. Een sequel moet doorbouwen op het succes van de vorige game en iets nieuws toevoegen, dus misschien is de toevoeging van een koor voor dit concert wel een mooi idee. Ik kijk nu al uit naar de potentiële tweede versie van dit concert.

Concertinformatie

Waar en wanneer: Groningen – 20 december 2017
Orkest: Noord Nederlands Orkest onder leiding van Etienne Siebens
Zangeres: Julie Elven
Spreker: Rami Ismail

Programma

• Bruce Broughton – Suite uit Heart of Darkness
• Tsjaikovski – Part 1 uit Symfony no. 6
• Jeremy Soule – “Dragonborn” uit The Elder Scrolls V: Skyrim
• Austin Wintory – ”Delphinus Delphis” uit ABZU
• Jessica Curry – “Finding the Pattern” uit Everybody’s Gone to the Rapture
• Austin Wintory – “I Was Born for This” uit Journey met Julie Elven
• Austin Wintory – Assassin’s Creed Syndicate
  • Waltzing on Rooftops and Cobblestones
  • Top Hats and Sword Canes
• Marcin Przybyłowicz – “Geralt of Rivia” uit The Witcher 3: Wild Hunt
• Joris de Man – “And ever we Fight on” uit Killzone
• Joris de Man – Horizon Zero Dawn met Julie Elven
  • Victory
  • Aloy’s Theme
• Inon Zur – “Main Theme” uit Fallout 4 (toegift)

Openluchtconcert

Op 20 januari had ik het voorrecht om dit concert opnieuw bij te mogen wonen. NNO heeft wederom het grootste deel van het programma van hun games-concert uitgevoerd tijdens het EuroSonic-festival. Het was een fantastische uitvoering in een grote tent op de Grote Markt in Groningen en de toegang tot dit concert was gratis. Spreker Rami Ismail was ook weer van de partij en in plaats van de teksten op te lezen werd hij geïnterviewd door de gastheer van het festival. Hiermee werd het publiek geïnformeerd over de spellen waarvan de muziek werd gespeeld. Ook de terugkeer van Julie Elven was een aangename verrassing. Om “Victory”, “Aloy’s Theme” en “I Was Born for This” opnieuw te horen, was een droom die uitkwam.

Doordat dit een gratis concert in het centrum van de stad was, kon een heel nieuw publiek kennismaken met gamemuziek. Een maand geleden, toen het concert in de zaal vol met gamers werd gespeeld, had dit concert daarentegen een zeer goede mix van allerlei soorten mensen. Ik ben erg blij dat NNO dit soort concerten geeft en ik hoop dat ze dit in de toekomst zullen blijven doen.