Krakau Filmmuziekfestival 2024

Read the article in English.

Het Krakau Filmmuziekfestival (FMF) in Polen is een festival waar ik al vele jaren kom en je kunt mijn verslagen over deze festivals sinds 2011 online vinden. Deze verslagen vonden hier hun thuis op Soundtrackwereld sinds 2017, waaronder dit verslag over de 17e editie. Deze laatste editie werd gehouden van 22 tot 26 mei en omvatte veel concerten, workshops en andere evenementen zoals een silent disco of meet and greets met componisten. Voor deze editie waren weer vele uitstekende gasten aangekondigd, waaronder Martin Phipps, Daniel Pemberton, Rob Simonsen, Anthony Willis en terugkerende gast en Oscar-winnaar Elliot Goldenthal. Naast deze geweldige internationale artiesten waren er ook veel Poolse componisten uitgenodigd, waaronder veelbelovende Poolse filmmuziekcomponisten als Paweł Lucewicz en Łukasz “L.U.C.” Rostkowski, die beiden genomineerd waren voor de IFMCA Breakthrough Composer of the Year Awards.

Voor deze editie had ik heel wat te schrijven, omdat er zich veel bijzondere en unieke momenten hebben afgespeeld. Heb je ooit Daniel Pemberton op het podium de longen uit zijn lijf zien schreeuwen of een dirigent zien beatboxen in een microfoon tijdens het dirigeren? Ik evenmin, en beide momenten vonden tijdens deze editie plaats. Dus zet je schrap want dit verslag wordt een lange zit. Als dat te veel wordt, zou ik het niet erg vinden als je wat delen overslaat, maar lees alsjeblieft wel de conclusie aan het eind, want ik heb nogal wat gedachtes die ik kwijt wil over de ongelooflijke dingen die dit festival doet.

De concerten

Het vijfdaagse festival bevatte niet minder dan zeven concerten.  Eén concert dat twee keer werd uitgevoerd, heb ik daarbij niet meegeteld. Deze concerten werden op vier locaties van verschillende grootte gehouden, variërend van een piepklein concertzaaltje, waar maar zo’n 100 mensen in konden, tot de grote sportarena in Krakau die uitverkocht was voor een publiek van 16.000 mensen.

22 mei: Traces of Memory

Het eerste concert was een mix van film- en hedendaagse muziek waarbij het programma gebaseerd was op jubilea. Een daarvan was dat 30 jaar geleden de film Schindler’s List is uitgekomen, die gebaseerd is op een waargebeurd verhaal met betrekking tot de beroemde Schindler-fabriek in Krakau. De eerste helft van het concert was gewijd aan die film, met een prachtige suite eruit, maar ook met een live optreden van de Klezmerband Kroke, die vele jaren geleden de aandacht van Spielberg trok en hen uitnodigde om op te treden tijdens een ceremonie voor overlevenden van Schindler’s List in Krakau. Naast de muziek gerelateerd aan Schindler’s List moest het concert geopend worden met een moment van stilte en muziek van Jan A.P. Kaczmarek, die de dag ervoor was overleden. Tot slot konden we tijdens de eerste helft ook luisteren naar muziek uit de oorlogsdocumentaire In the Rearview van Antoni Komasa-Łazarkiewcz.

Een van de stukken in het tweede deel van het programma was Goldenthal’s 3e Symfonie, die gebaseerd is op Poolse gedichten, geschreven door Barbara Sadowska in communistische tijden. Voordat we naar dit typische Goldenthal stuk konden luisteren, werd er eerst een stuk van Krzysztof Penderecki gespeeld, met wie Goldenthal bevriend raakte tijdens een eerdere editie van het FMF.

Dit concert was heel bijzonder. Hoewel filmmuziek niet echt centraal stond, was het een goede showcase van de problemen waar Polen mee te maken had en nog steeds heeft. Hopelijk wordt het in de toekomst beter, maar het leverde in ieder geval interessante muziek op die we op die avond konden horen.

22 mei: Synthesizer Legends | Kebu

Op dezelfde dag als het Traces of Memory concert was er nog een ander evenement gepland aan de andere kant van de grote stad Krakau. De ster van deze show was de Finse synthesizerlegende Kebu, die zich letterlijk omringt met analoge synthesizers om covers van geweldige synthesizermuziek uit het verleden en eigen materiaal ten gehore te brengen. Nadat ik hem jaren geleden in Praag had zien optreden, keek ik naar zijn concert uit, vooral naar zijn versie van Blade Runner. Helaas was dat stuk al uitgevoerd toen ik de kleine zaal vol fans betrad, vanwege een tijdsconflict met het andere concert op die dag. Gelukkig bleven er nog veel fantastische nummers over waarvan ik kon genieten, waaronder “Oxygen” en de thema’s uit Top Gun en The Terminator.

Ik heb van verschillende mensen op het festival gehoord dat ze teleurgesteld waren dat ze niet het hele concert hebben kunnen bijwonen of zelfs niet eens zijn gegaan. De locatie was gewoon te ver weg van het centrum om te bereiken na het voorgaande concert. Als ik eerlijk ben, zou een ander tijdstip, of op zijn minst een locatie dichter bij de andere concerten, beter zijn geweest. Dan hadden meer mensen kunnen genieten van het uitstekende optreden van Kebu.

23 mei: International Gala: Individuals

Elk jaar heeft de FMF een concert gewijd aan internationale gasten. Tijdens deze concerten kunnen we genieten van uitvoeringen van hun werken en vaak zijn het nieuwe stukken die ik nog niet eerder live heb gehoord. In voorgaande jaren hadden dit soort concerten een focus op een bepaald thema, maar aangezien het thema dit jaar “Individuals” was, was er deze keer niet echt een gemeenschappelijk thema en konden we gewoon genieten van een willekeurige selectie van de muziek van de genodigden.

Het concert begon met de muziek van Rob Simonsen, waarvan zijn muziek voor The Whale het meest in het oog sprong, met een extreem lange pijp waarin geblazen werd om een spannende fundering te creëren voor de rest van de muziek uit die film. Na de muziek van Simonsen was het tijd om de nieuwe FMF Ambassadeur bekend te maken en de maestro van de avond Dirk Brossé had dit jaar de eer om die prijs in ontvangst te mogen nemen. Nadat hij weer op de bok voor het orkest stond, begon Brossé met het dirigeren van de muziek van Anthony Willis, waaronder zijn laatste werk van Saltburn en de griezelige geluiden uit M3gan. Maar wat voor mij uitsprong was zijn interpretatie van de iconische klankbeelden van How To Train Your Dragon, aangezien hij de muziek componeerde voor de korte vakantiespecial How To Train Your Dragon: Homecoming.  Aangezien hij extra muziek voor John Powell heeft geschreven voor een aantal van de originele films, was het interessant om zijn eigen visie op de muziek te horen.

Ik keek erg naar de tweede helft van het programma uit en het begon sterk met de muziek van Martin Phipps. Zijn muziek voor Napoleon was ongelooflijk indrukwekkend, inclusief Corsicaanse zangers op het podium om dat iconische stuk uit de film op te voeren. Phipps’ muziek was nog maar het begin, want daarna kwamen de stukken van Daniel Pemberton, waar ik niet op kon wachten. Het begon met wat traditionele filmmuziek van hem, maar toen ik dacht dat zijn muziek voor King Arthur: Legend of the Sword was afgelopen na het horen van het fantastische “The Born King”, begon de muziek voor “Growing Up Londinium” en Pemberton betrad het podium in T-shirt en oranje broek en begon de longen uit zijn lijf in de microfoon te schreeuwen. Voor de volgende paar stukken zat Pemberton zelf achter de piano tot aan zijn finale toe, waarvoor hij de gitaar pakte omop zijn muziek uit Spider-Man: Across the Spider-verse  te jammen. Hij overtrof weer al mijn verwachtingen.

Het zou moeilijk worden om deze geweldige stukken van Pemberton te overtreffen, maar als er één componist is die daartoe in staat is, dan is het Elliot Goldenthal wel. Ik heb zijn Grand Gothic Suite, met muziek uit Batman Forever en Batman and Robin, vele jaren geleden al eens gehoord toen de FMF nog concerten in de fabriekshal gaf, maar ik werd nog steeds overdonderd door hoe briljant die suite met zijn muziek voor de Batman films is.

Dit concert met internationale gasten is altijd mijn favoriet geweest tijdens het festival. Om muziek mee te maken die ik nog niet eerder live heb gehoord, of in ieder geval niet vaak, is waarom ik dit soort concerten zo leuk vind. Een ander aspect dat dit een uitstekende avond maakte was het geweldige gebruik van solisten met verschillende instrumenten om de scores hun authenticiteit te geven. Het was een fantastisch concert en ik ben heel benieuwd wat het concert van volgend jaar zal brengen en wie dan de internationale gasten zullen gaan zijn.

24 mei: Piano Chorale | Aleksander Dębicz

Tijdens veel edities van het festival stonden concerten met een focus op piano of een focus op koor op het programma. Pianist Aleksander Dębicz dacht waarschijnlijk dat het een goed idee zou zijn om deze twee elementen eens een keer te combineren, wat resulteerde in dit concert met zowel piano als koor. Voor sommige stukken werd ook een orgel gebruikt, maar de rol daarvan was bijna altijd subtiel op de achtergrond.

We werden gedurende de avond getrakteerd op schitterende piano- en koormuziek, met veel stukken van de internationale genodigden. Hoewel ik het een mooi concert vond, herkende ik weinig van de stukken die op het podium werden uitgevoerd. Dat hield op toen het bijzondere “Vide Cor Meum” uit Hannibal werd gespeeld, een stuk dat door Patrick Cassidy geschreven is, die deze avond ook aanwezig was. Ik herkende ook de muziek uit Amsterdam en Edward Scissorhands die erna kwam, maar de finale van de avond was voor een breder publiek wel bekend, zelfs in deze muzikale setting. Met een orgel erbij moest de muziek uit Interstellar van Hans Zimmer worden uitgevoerd en deze versie was adembenemend.

Als enorme koor- en orgelliefhebber had ik een geweldige avond. Ik vond het contrast van de rustgevende koor- en pianomuziek met de gedurfde klanken van de avond ervoor geweldig. Het laat zien hoe divers filmmuziek kan zijn en dat deze melodieën in verschillende muzikale settings kunnen worden uitgevoerd.

25 mei: Polish Gala: Modern Roots

Een ander traditioneel concert op dit festival, net zoals het concert met internationale gasten dat ook is, is een concert waarin Polen centraal staat. Of het nu gaat om muziek uit films van een Poolse regisseur, muziek van één specifieke Poolse componist of, zoals in dit geval, muziek van verschillende Poolse componisten. Er werden deze avond ook twee awards bekendgemaakt. De Poolse Soundtrack van het Jaar Award ging naar Paweł Lucewicz voor Znachor (Engelse titel: Forgotten Love). Er was ook een klein Nederlands feestje tijdens deze Poolse avond met de FMF Young Talent Award die naar Hernan Castro Fioravanti ging, die geboren is in Argentinië maar in Nederland werkt en woont.

Tijdens de avond werden we getrakteerd op diverse muziek van verschillende Poolse componisten, van wie velen hun eigen muzikanten hadden meegenomen, die met het orkest gingen samenspelen. De meeste muziek zou meestal nieuw voor me zijn op deze Poolse concerten, maar met twee IFMCA Award genomineerden die meededen, was ik bekend met een deel van de muziek. De muziek voor Forgotten Love van Paweł Lucewicz was bijzonder mooi, en ik had niet verwacht hoe fantastisch de muziek voor Peasants van Łukasz “L.U.C.” Rostkowski, die zelf de dirigeerstok ter hand nam,  zou zijn. Ik leerde Rostkowski’s muziek pas eind vorig jaar kennen, maar blijkbaar is hij een Poolse artiest die al een lange tijd populair is en net zijn eerste filmmuziek heeft geschreven. Zijn wortels liggen in de rapmuziek en hij liet die vaardigheid zien door op het podium te  beatboxen terwijl hij nog steeds het orkest aan het dirigeren was. Het was ongetwijfeld een van die “Je moest erbij zijn”-momenten en is een van de redenen waarom ik deze Poolse concerten zo geweldig vind.

26 mei: John Williams for Three

Concerten kunnen in veel verschillende groottes worden gehouden, en het matineeconcert John Williams for Three valt in de categorie van een meer intieme variant. Dit concert vond in een kleine zaal plaats die maar plaats bood aan ongeveer 100 mensen, wat een perfect aantal is voor een optreden van slechts drie muzikanten. Deze musici waren Sara Andon op dwarsfluit, Simone Pedroni op piano en Cecilia Tsan op cello. Samen voerden ze een brede selectie stukken van John Williams uit.

Als ik aan de muziek van John Williams denk, denk ik altijd aan zijn muziek van een symfonieorkest, maar deze drie muzikanten lieten me zien dat veel van zijn muziek ook uitermate geschikt is voor een kleiner ensemble. Een ander aspect dat ik leuk vond aan dit concert was de muziekkeuze. Ze gingen niet voor de meest iconische werken waar Williams bekend om staat, maar voerden in plaats daarvan veel minder bekende stukken uit die laten zien hoe geweldig zijn gehele repertoire eigenlijk wel niet is.

De intieme setting hielp de concertervaring te versterken, omdat het publiek zo dicht bij de muzikanten kon zijn. Dit succes had echter ook zijn nadelen, want het concert was vrij snel uitverkocht en er werd een extra concert op het programma ingelast om 15.00 uur. Het probleem met die aanvangstijd was dat je het slotconcert van het festival twee uur later aan de andere kant van de stad niet meer kon bijwonen.

26 mei: Disney’s The Lion King in Concert

Elk jaar wijdt het festival een concert aan een film met live muziek en deze keer was het niet anders met een vertoning van The Lion King met een live orkest. Wat wel anders was, was dat we voor dit concert eindelijk terugkeerden naar de enorme Tauron Arena, die het festival sinds corona niet meer heeft gebruikt.

Wat The Lion King zo’n geweldige film maakt, naast het ongelooflijke verhaal, is de muziek van Hans Zimmer en de iconische liedjes, die live op het podium werden uitgevoerd door Poolse zangers. Die uitvoeringen zijn altijd interessant voor mij als iemand die geen Pools spreekt en ze werden goed uitgevoerd. Zelfs de twee kinderen deden hun uiterste best en ik vond ze zelfs beter dan sommige van de volwassen zangers, die de tekst blijkbaar niet goed kenden en hun ogen niet van het beeldscherm konden afhouden om de tekst te lezen.

Het was fijn om de film weer eens te zien en het live orkest met Erik Ochsner aan het roer maakte het een nog betere ervaring. Ik vermaakte me prima, net als veel andere mensen in de arena, waaronder veel kleine kinderen. Ik waardeer het echt dat het festival aan de jongere generatie denkt. Ik vind het geweldig dat ze al op zo’n jonge leeftijd kunnen kennismaken met filmmuziek, maar ook met live orkestmuziek in het algemeen.

Panels

Gedurende de dag werden er veel panels en workshops georganiseerd door het festival. De meeste workshops waren voor de Young Talent Award finalisten en waren achter gesloten deuren, maar de panels op de festivallocatie in het centrum van de stad waren openbare evenementen. Tijdens deze panels vertelden mensen uit de filmmuziekindustrie, waaronder de componisten, over hun ervaringen en beantwoordden ze vragen uit het publiek. Zoals gewoonlijk zijn deze gesprekken heel informatief en wanneer een componist aanwezig was bij een panel, was hij na afloop beschikbaar om CD-boekjes te signeren en op de foto te gaan met fans.

Jan A.P. Kaczmarek

Tijdens de vorige editie werd een concert opgedragen aan de Oscarwinnende Poolse componist Jan A.P. Kaczmarek, die op dat moment tegen een ernstige ziekte vocht. Helaas verloor hij die strijd de dag voordat het FMF dit jaar begon, en er waren natuurlijk verschillende momenten tijdens het festival om de briljante componist te eren. Tijdens twee concerten werd een moment van stilte in acht genomen, en L.U.C. vroeg het publiek op een ander moment om in plaats daarvan zoveel mogelijk geluid te maken om hem te eren.

Zijn begrafenis vond tijdens het festival plaats in Krakau op 25 mei. Ik woonde de dienst in de kerk even bij en zag veel bekende gezichten in de banken. Mensen die verbonden zijn aan de FMF namen deel aan de plechtigheid. Artistiek directeur Robert Piaskowski hield een bijzondere toespraak, die in het Pools was, maar we kregen na afloop een Engelse vertaling toegestuurd. Zijn muziek werd ook uitgevoerd aan het einde van de ceremonie door de strijkerssectie van Sinfonietta Cracovia, onder leiding van Dirk Brossé, wat een passend en eervol gebaar was naar wijlen Jan A.P. Kaczmarek en zijn familie.

Conclusie

Na zoveel jaren over dit festival te hebben geschreven, vertonen mijn conclusies voor elke editie veel overeenkomsten, waarbij ik me vooral concentreer op hoe briljant dit festival is. Eerst en vooral heeft het uitstekende vernieuwende en originele concerten. Het is daarnaast een geweldige plek voor mensen in de filmmuziekindustrie om met elkaar in contact te komen, en het genereert bijzondere momenten voor filmmuziekliefhebbers die van deze concerten kunnen genieten en hun favoriete componisten kunnen ontmoeten. Deze editie had dat weer allemaal, maar dit jaar begon ik meer verbazingwekkende, kleinere dingen op te merken die net zo belangrijk zijn. Ik zag bijvoorbeeld dat mijn Poolse collega’s die ook filmmuziekrecensenten zijn zich meer lieten zien dan in de voorgaande jaren. Ik heb ze zien haastten van het ene interview met een componist naar het andere en hebben hun eigen panel georganiseerd. Ik zag een Poolse componist, die een paar jaar geleden nog ongemakkelijk in zijn eentje zat, met iedereen met een grote glimlach praten tijdens de concerten en afterparties. Op een gegeven moment vernam ik dat Elliot Goldenthal naar een fan toestapte die een zelfgemaakt T-shirt droeg met al zijn soundtracks om te vragen waarom hij dat heeft gedaan, in plaats van dat de fan hem moest benaderen. Ik zei gedag tegen iemand die ik jaren geleden als jonge vrijwilliger had leren kennen, die me toentertijd naar mijn stoel wees en nu een essentiële functie in de festivalorganisatie vervult. Het laatste dat ik wil noemen is dat wanneer de presentator een orkest bedankte aan het einde van het concert, het publiek altijd reageerde met een luid applaus, waardoor de musici op het podium glimlachten en ik zag dat ze trots op zichzelf waren – en volkomen terecht.

Dus ja, de FMF heeft al die briljante concerten en panels, maar wat hen zo succesvol maakt, is dat ze het allemaal samen op één plek hebben ondergebracht voor vele dagen en het is daarbij bedoeld voor een breed publiek: fans, muzikanten, mensen uit de industrie en componisten. Dus wat ik dit jaar merkte is dat al deze mensen een geweldige tijd hadden, zich gewaardeerd voelden en volgend jaar terug wilden komen. Hoewel dit fantastisch is, heb ik er ook vreemde gemengde gevoelens over. Aan de ene kant heb ik een enorme glimlach op mijn gezicht omdat ik zelf van die onvergetelijke momenten heb beleefd van fantastische concerthoogtepunten, mijn vrienden weer heb ontmoet, heb bijgepraat met collega’s uit de filmmuziekindustrie en de befaamde cider van Gorka Oteiza van SoundtrackFest heb gedronken. Aan de andere kant voel ik me geïrriteerd en verdrietig omdat ik deze magische momenten ook in Nederland wil hebben. We hebben wel concerten, maar die zijn veilig opgezet, met meestal alleen vaak de overbekende stukken, voornamelijk van John Wiliams, die ik al zo vaak gehoord heb. We krijgen zelden beroemde componisten van filmmuziek over de vloer om fans te ontmoeten of hun muziek te laten uitvoeren. Ik kan er twee tellen in de afgelopen vijf jaar. Tot slot hebben we wel evenementen voor de filmmuziekindustrie, om te netwerken en kennis te delen, maar dit zijn op zichzelf staande evenementen. Ik zou graag willen dat we al deze evenementen gaan combineren tot één festival waar iedereen, van fans tot muzikanten en componisten, naartoe wil en naar terug wil blijven keren; om te zien dat ze het geweldig hebben en om ze te zien groeien. Zoals het Krakau Filmmuziekfestival dat dus al zoveel jaren doet. Waarom maken we dit niet mogelijk? Je kunt me bellen; ik help graag mee.

Foto’s