Interview met Bartosz Chajdecki

Als iemand mij zou vragen van welke voor jou onbekende filmmuziekcomponist je de muziek zou moeten verkennen, beantwoord ik dat altijd met Bartosz Chajdecki uit Polen. Ik heb een concert van Czas Honoru (Engelse titel: Time of Honor), een Poolse televisieserie met zijn muziek, bijgewoond in 2011 en sindsdien heb ik zijn muzikale carrière, met een aantal fantastische soundtracks en prachtige concert suites, op de voet gevolgd. Chajdecki en ik hebben tijdens elke editie van het Krakau filmmuziekfestival met elkaar gesproken en aangezien hij als gast deelnam aan de 2019-editie van het festival, was het tijd voor een officieel interview, om hem wat beter te leren kennen en om hem, als een fantastische componist, aan onze lezers voor te stellen. Dit interview werd gehouden in een luidruchtige koffiebar op 16 mei 2019, dus ik wil mijn kameraard Arek Kryska speciaal bedanken voor het zware werk dat hij heeft verricht door het eerste concept van dit interview op te schrijven.

Anton Smit: Mijn eerste vraag is een eenvoudige: hoe ben je begonnen als componist voor televisie en film?

Bartosz Chajdecki: Het komt door Zbigniew Preisner. De componist van Krzysztof Kieślowski’s films zoals bijvoorbeeld The Double Life Of Veronique. Ik heb zijn muziek gehoord toen ik 10 of 11 jaar was en het opende iets in mijn hoofd: sommige deuren werden open geschopt vanwege die muziek en toen besloot ik in een handomdraai dat ik muziek voor films wilde schrijven. Eigenlijk heb ik nooit iets anders gewild. Ik wilde geen andere muziek schrijven. Het was direct een sprong in de filmmuziek. Ik bedoel, niet direct natuurlijk omdat ik zo’n 20-23 jaar moest wachten om mijn eerste muziek voor een film te mogen schrijven. Daarvoor schreef ik eerst muziek voor televisie.

Die tijden waren nogal bijzonder, omdat in Polen niemand een filmmuziekcomponist wilde zijn. Iedereen wilde een hedendaagse symfonische muziekcomponist zijn. Toen kwam de omslag. Vanaf dat moment, ongeveer 10 jaar geleden, wil iedereen filmmuziek schrijven, maar in die tijd was het vooral hedendaagse muziek. Ik wilde dus direct in de wereld van film springen en het was vanwege die Poolse filmmuziekcomponist die toen al heel bekend was.

AS: Ik hoorde over jou en je muziek tijdens het Film Music Festival in Krakau in 2011 met het Czas Honoru concert. Was Czas Honoru het eerste wat je schreef waar Polen jou en je muziek van leerden kennen? 

BC: Ja, daarvoor was het alleen maar theatermuziek. Ik begon op 16-jarige leeftijd op een soort van professionele manier te schrijven en ik probeerde door te breken in de televisie- of filmwereld en dat lukte me eigenlijk niet. Het was erg moeilijk. De eerste kans die ik kreeg kwam 10 jaar nadat ik begonnen was – op 26-jarige leeftijd – en dat was Czas Honoru. Het was ongelooflijk, want het was een groot risico voor de producent, want ik was helemaal niet bekend. Dat was mijn eerste grote, en überhaupt mijn eerste televisieproductie. Hij maakte absoluut een soort van een sprong in het diepe toen hij besloot om mij in te huren. Natuurlijk moest ik er wel wat voor doen: Ik liet demo’s enzovoorts horen en hij vond het goed. Zelfs hiermee was het een moedige beslissing van hem om mij voor deze klus in te huren, omdat het op dat moment een best hoog aangeschreven televisieserie in Polen was. Vanaf het begin wist iedereen dat het door zou breken. Ik wist dat het mijn grote kans was en het werkte allemaal op zo’n manier dat het tot nu toe een soort van vloek is dat ik waarschijnlijk nog steeds het meest bekend ben voor deze serie. Het begon ongeveer twaalf jaar geleden en ik denk dat ik sindsdien een heleboel dingen gedaan heb en nog steeds zegt iedereen “OK, het is de componist van Czas Honoru“. Dat is tegelijkertijd een zegen en een vloek.

AS: Een paar jaar later had je weer een eigen concert op dit festival met de film Bogowie (Engelse titel: Gods) met live muziek. Voor het Czas Honoru concert zat je in het publiek, maar met Bogowie was je op het podium aanwezig met een band en een strijkersensemble. Hoeveel anders is dat?

Genomen tijdens Bogowie. Chajdecki zit helemaal links

BC: Het is heel anders. Ik bedoel, het feit dat ik op het podium aanwezig was op een bepaalde manier best onnozel. Er zijn maar een paar noten die op de piano gespeeld hoeven te worden. Ik ben niet eens een pianist, maar het festival wou mij graag op het podium zien. Het was in zekere zin voornamelijk kamermuziek met ongeveer zeven tot negen strijkers en de band, die volgens mij nooit op een clicktrack gespeeld hebben. Ik besloot dat het dom zou zijn om te dirigeren, omdat dat niet nodig is voor zo’n klein ensemble, dus we gebruikten de piano als een soort hulpmiddel om mij op het podium te krijgen. Het was een leuke en geweldige ervaring en de band was ongelooflijk, dus ik had veel plezier. Ik was echter ook betrokken bij het televisieserieconcert tijdens datzelfde festival. De dag ervoor werd mijn grootste suite uitgevoerd in de Tauron Arena, dus het was zeer stressvol, want we hadden verschillende repetities: één in Tauron Arena en één voor Bogowie. Het was een hectische periode.

AS: Laten we het over die specifieke suite hebben, die een mengeling was van de muziek uit Misja Afganistan en Czas Honoru, twee totaal verschillende Poolse televisieseries: één over militairen in Afghanistan en de andere over de Tweede Wereldoorlog. Was het je eigen idee om de muziek van die twee werelden te combineren in één suite?

BC: In principe had ik zo’n 12 minuten de tijd en daarin wilde ik zoveel mogelijk laten horen. Natuurlijk wilde ik het beste van mijn muziek tonen, maar ook de meeste variatie. Uiteraard moest het Czas Honoru bevatten, want dat paste het beste bij dit grootse orkestrale concert. Ik heb niet veel grote orkestrale muziek geschreven omdat dat meestal te hoog gegrepen is voor de Poolse bioscoop en televisie. Daarom was het duidelijk dat we iets van Czas Honoru moesten hebben, maar aan de andere kant wilde ik wat andere smaken laten horen. De muziek voor Misja Afganistan was zodanig anders dat ik Tina Guo op cello kon laten optreden, ik kon elektrische gitaren gebruiken en een heleboel andere dingen die ik nooit in Czas Honoru heb gebruikt. Dus daarom heb ik ze allebei vermengd. Trouwens, het thema heeft overeenkomsten aangezien het een soort militaristisch thema is. Het gaat toch over soldaten. Misja Afganistan is gewoon hedendaags en Czas Honoru speelde zich af in de Tweede Wereldoorlog, maar de emoties zijn volgens mij wel vergelijkbaar.

AS: Als je aan een nieuwe televisieserie of een film begint, hoe kom je dan aan je ideeën?

BC: Vlug! (*lacht*) Omdat dat de enige manier is waarop je ze kan krijgen. Als je traag bent, krijg je ze niet of word je van de productie ontslagen! Nee, ik bedoel dat het naar mijn mening tegenwoordig deel uitmaakt van het werk als filmmuziekcomponist om snel te werken en goed te kunnen presteren onder druk. Ik bedoel, als de druk, de deadlines en alles je liggen, is het een kick voor je om te beginnen en steeds meer ideeën te hebben, dan zou je dit soort werk moeten doen. Als het je blokkeert, ben je gestrest en geeft het je geen creatieve boost, dan moet je het heroverwegen, want misschien is het geen werk voor jou. 

Ik hou er niet van om te veel aan budgetten gebonden te zijn. Helaas is dat in de meeste situaties wel het geval, maar ik hou niet van krappe budgetten. Ik zeg niet dat lage budgetten de creativiteit beperken, ik denk het niet. Creatief denken is nadenken over wat je wilt in de muziek, niet hoe je het moet betalen, maar ik hou van deadlines. Ik hou van de situatie zoals “Okay, de deadline is over twee weken, drie weken of een maand. Laten we ons best doen en er voor gaan”. Dit is iets wat me eigenlijk creatiever maakt, want ik hou van de boost en de adrenaline. 

Meestal is het zo dat als ik de opdracht krijg, ik het script lees en ik weet dat er niet veel tijd is, dus ik ga er meteen mee aan de slag. Ik sluit de deuren, ik zet mijn telefoon uit en na drie dagen niet te hebben geslapen is het meestal gewoon een stortvloed van ideeën. Misschien dat dat op een dag niet meer werkt, maar tot nu toe heeft het altijd gewerkt. Hoe minder tijd ik heb, hoe beter het voor mij werkt.

AS: En dat geldt voor films en voor televisie?

BC: Ja, het enige verschil is dat als we muziek voor televisie produceren, we geen muziek voor elke aflevering maken. Het betekent dat het anders is, want je krijgt bijvoorbeeld de eerste twee afleveringen en je moet met een collectie ideeën en sferen op de proppen komen. Voor televisieseries kan het zelfs een sneller proces zijn en hoef je minder direct voor de beelden te schrijven. Je hoeft alleen maar op een manier te componeren die het gemakkelijk maakt om het op het beeld aan te sluiten. Als het om de film gaat, schrijf je natuurlijk wel naar de beelden, wat betekent dat je soms moet wachten op het beeld, je moet veel aanpassingen doen, want in deze tijd gebeurt alles tegelijk.

Ik bedoel dat er geen tijd is om te wachten tot de film volledig gemonteerd is en dat je dan één tot drie maanden hebt voor de muziek. Soms is alles in orde en bijna af, maar ze hebben op het laatste moment nog wijzigingen aangebracht in de montage. Je moet dan de muziek aanpassen en eigenlijk is het aanpassen van de muziek veel moeilijker dan het aanpassen van de beeldmontage. Beeldbewerking is eenvoudig en niet veel mensen in de industrie realiseren zich hoe moeilijk het is om een paar maten muziek te moeten wissen, omdat het bij het muzikale tempo moet blijven passen. De muziek is op dit punt al geaccepteerd: het is af, maar het is een tijdrovende periode en je kan gewoon niet slapen omdat je de muziek probeert aan te passen op een manier die nog steeds klopt en voordat de deadline verstreken is.

AS: Voor de mensen die niet bekend zijn met je werk, naar welke muziek moeten ze dan luisteren om hen een goed idee te geven van je composities? Waar ben je het meest trots op? 

BC: Het beste is natuurlijk om naar verschillende stijlen te luisteren, want ik ben niet de typische orkestrale componist of de componist van elektronische muziek. Mijn keuze zou zijn om zoveel mogelijk verschillende dingen op te pikken, maar helaas is 90% ervan nooit uitgebracht, zodat je het niet aan je lezers kan laten horen en ik het op geen enkele manier kan uitbrengen. Dat is vanwege de contracten en dat is best pijnlijk, want er is veel muziek die ik graag wil laten horen, maar dat kan ik feitelijk niet. Dus om te beginnen is het natuurlijk Time of Honor, maar dat is al twaalf jaar oud dus ik ben er niet al te blij mee, want de opnamekwaliteit is niet optimaal voor de hedendaagse norm: de master en de mix zijn een beetje anders. Hopelijk spreekt de muziek voor zich. Natuurlijk sommige delen uit Gods. Ik hoop dit jaar enkele soundtracks uit te kunnen brengen zoals Chce się żyć (Engelse titel: Life Feels Good), dat is een korte film waarvan enkele stukken zijn uitgebracht op YouTube en waarschijnlijk “The Kruk Lullaby,” die vandaag tijdens het concert zal worden uitgevoerd. Het is een soort etnisch muziekstuk, dus dat zou leuk moeten zijn. Vrij goede muziek die nooit is uitgebracht is Tiere (Engelse titel: Animals), wat een Zwitserse productie is. Het is de moeite waard om deze film te zien. Ik vind hem erg mooi. Het is een kleine film, maar hij bevat hele mooie en interessante muziek.

Chajdecki wint Polish Soundtrack of the Year Award een dag na het interview – © Edyta Dufaj

AS: Laatste vraag, een vrij gemakkelijke. Waar kijk je naar uit?

BC: Om wat te drinken! Ik ben Pools! (*lacht*) Nee, ik maak een grapje. Eerlijk gezegd kijk ik ernaar uit om op een bepaalde manier plezier te hebben, op veel verschillende manieren en het schrijven van muziek voor mij is plezierig. Ik ben niet het type persoon die het moeilijk vindt om te schrijven. Dat is niet mijn stijl. Meestal heb ik wel plezier. Nou, eigenlijk schrijf ik trieste muziek, wat best grappig is omdat ik veel plezier heb om dat schrijven en dan is het meestal triest! (*lacht*) Sorry, publiek! Jullie gaan geen plezier hebben, maar ik wel! Ik wil gewoon genieten van het componeren van muziek en het aan mensen laten horen. Eigenlijk haat ik het om films met mijn muziek te bekijken. Dit doe ik nooit. Ik ben altijd zo nerveus. Ik kijk er nooit naar. Ik ben nooit bij de première, want na het uitbrengen van de film wil ik graag veranderingen aanbrengen in mijn muziek. “Dat is verkeerd! Het is niet echt goed! Laat mij het aanpassen! Dat hadden violen moeten zijn, niet de piano!” Dus als ik klaar ben, bekijk ik het niet meer, maar in het algemeen, plezier hebben!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *